Son of Saul

22 november 2015 – Groninger Forum

Son of Saul
In  “Son of Saul” kijkt men elkaar nauwelijks aan. Uit zelfbehoud. Die paar keer dat het wel gebeurt, gebeurt dat met de blik van een roofdier naar zijn prooi.

De film
Saul Ausländer, Hongaar van Joodse afkomst is toegevoegd aan een recensie-auschwitz-drama-son-of-saul-belangrijke-kijkervaringSonderkommando, bestaande uit Joodse mannelijke gevangenen, op lichaamskracht geselecteerd, die tot taak hebben mensen naar de gaskamers te brengen. Deze mannen moeten er voor zorgen dat de rust bewaard blijft, dat de mensen zich van hun kleren ontdoen (netjes aan een haakje met nummer ophangen!), om ze daarna naakt de gaskamers in te duwen en de deuren te sluiten. Wrang: ondertussen hoor je de omroeper zeggen “onthoud het nummer van het haakje. Na de douche staat er een kop soep voor u klaar”.   Sonderkommando: tijdens het gegil uit de gaskamer de kleren nazoeken, alles verzamelen, kleren van de haakjes halen en afvoeren. Stilte: de gaskamer gaat open, de mannen van het Sonderkommando beginnen de lijken naar buiten te slepen, richting ovens.

Leven
Plotseling hoort Saul gekreun. Een jongen blijkt nog in leven te zijn. Saul meent in de jongen zijn zoon te herkennen. Hij zorgt er voor dat de jongen door een dokter “onderzocht” wordt. De jongen sterft, maar vanaf dat moment leeft er bij Saul nog maar één gedachte. Zijn zoon moet en zal een goede, joodse begrafenis hebben. Hij krijgt stiekem wat hulp van een Hongaarse lijkschouwer die het lijk, althans voorlopig niet, aan de superieuren meldt. Saul gaat op zoek naar een rabbi. Onder medegevangenen, onder de mensen die net zijn binnen gekomen. Hoewel iedereen alleen maar beducht is voor zijn eigen hachje vindt hij toch een rabbi. Ondertussen moet Saul ook meehelpen aan de voorbereidingen voor een gevangenen-opstand. Daarvoor moet hij springstof halen bij de vrouwenafdeling. Dat lukt, maar ondertussen gebeurt er zoveel en is hij in feite zo bezig met de begrafenis van zijn zoon, dat hij het pakje verliest. Hij krijgt het verwijt naar zijn hoofd geslingerd dat hij meer bezig is met de doden dan met de levenden omdat zijn handelwijze ten koste gaat van anderen. Saul mag blij zijn dat hij geen aframmeling van zijn medegevangenen krijgt. Echter, degene die Saul verwijt dat hij ten koste van anderen bezig is, doet in feite hetzelfde door een opstand voor te bereiden, die ten koste van vele mensenlevens zal gaan.

Glimlach
Tijdens de opstand (historisch: 7 oktober 1944. Auschwitz-Birkenau) weet Saul met een handjevol anderen te ontsnappen. Zijn zoon draagt hij op zijn schouder mee in een IMG_6891jutezak, maar die moet hij uit lijfsbehoud loslaten bij het oversteken van een rivier.
De gevluchte mannen rusten daarna even uit in een boshut. Een jongen verschijnt in de deuropening. Saul kijkt hem aan en glimlacht. Zijn zoon! Als de jongen van de schrik bekomen is, maakt deze zich uit de voeten maar hij wordt opgepakt door een peloton Duitse soldaten, die op zoek zijn naar de opstandelingen. Een soldaat houdt hem vast, hand voor de mond, totdat de geweren ratelen. Dan krijgt de jongen en duw en verdwijnt hij in het bos.

Hoop
Merkwaardigerwijs, ondanks alle gruwelijkheden en ellende, een film met hoop. Een man die als een bezetene op zoek gaat naar een rabbi, daarmee nog een restje menswaardigheid bewarend. Een jongen die verdwijnt tussen de bomen, op weg naar zijn toekomst.

Indruk
Laat ik mijn indruk van deze film zo formuleren. Saul Ausländer werd in deze film gespeeld door Géza Róhrig, heel goed, zo goed zelfs, dat ik nogal eens vergat dat ik naar een film zat te kijken. De cameravoering deed de rest. Alsof je over de schouder van Saul meekeek naar alles wat er gebeurde.
Verder: ik verzamel graag dvd’s van films die grote indruk op me hebben gemaakt. Deze voeg ik toe aan mijn verzameling.  Wie nog iets meer over de film wil lezen, kan dat hier doen. Recensies over de film zijn met een beetje spelen met google wel te vinden.